گفتگو با مهندس ميرصدرا صادقي درباره تاثير کودهاي نيتراتي بر سلامت ميوهها
وقتي براي خريد ميوه و سبزي به ميادين ميوه و تره‌بار يا برخي ميوه‌فروشي‌ها مي‌رويم، با ميوهها و سبزي‌هايي روبه‌رو مي‌شويم که با بقيه متفاوت‌اند؛ پررنگ‌تر، شاداب‌تر و زيباتر و حتي يکدست و يک‌اندازه هستند و البته با قيمت بالاتري به فروش مي‌رسند.
برخي افراد هم که فريب ظاهر اين ميوهها را مي‌خورند، با خوشحالي شروع به برداشتن انواع مختلف آنها مي‌کنند، غافل از اين كه با پرداخت هزينه‌اي گزاف، سلامت خودشان و خانواده‌شان را به خطر مي‌اندازند. مي‌پرسيد چطور؟ مهندس ميرصدرا صادقي، مهندس كشاورزي و مسوول فني مبارزات تلفيقي با آفات (IPN)، پاسخ اين پرسش شما را مي‌دهد.
اصلا چرا در پرورش ميوهها و سبزي‌ها از کودهاي نيتراتي استفاده مي‌شود؟
خب، مصرف نيترات در گياهان باعث افزايش رشد آنها مي‌شود. وقتي کودهاي نيتراتي مثل نيترات آمونيوم در پرورش گياهان به كار مي‌رود، رشد برگ‌ها و ميوه آنها افزايش مي‌يابد. محصول‌هايي مثل کاهو، خيار، سبزيجات، سيب‌زميني و.... که به اين صورت تهيه و مصرف مي‌شوند اگر در پرورش‌شان بي‌رويه و به صورت غيرکارشناسي از اين کودها استفاده شود، شايد در خود محصول هيچ بازتابي ديده نشود و افزايش رشد زياد آنها را ببينيم اما تجمع نيترات‌ها در بافت‌هاي ذخيره‌اي و سبز آنها، باعث مي‌شود اين مواد از نظر تغذيه‌اي قابل استفاده نباشد و مسموميت با نيترات در اثر استفاده از آنها ايجاد شود و حتي زمينه ابتلا به انواع سرطان‌‌هاي دستگاه گوارش فراهم شود. دقيقا همان علايمي که در صورت مصرف زياد سوسيس و کالباس ممکن است در بدن ايجاد شود. اغلب به علت زياد بودن مواد نگهدارنده، از متخصصان مي‌شنويم که اين محصول‌ها استفاده نشوند، چرا که دقيقا نيترات موجود در اين کودها همين پيامد را با خوردن ميوهها و انواع سبزي‌هاي تازه حاصل مي‌كند و حتي ممکن است از سوسيس و کالباس هم مضرتر باشد. بنابراين نظارت بر روند توليد آنها ضرورت دارد.
اگر اين کودها اين‌قدر مضر هستند؛ پس چرا استفاده مي‌شوند؟
هرچقدر بيشتر اين کودهاي نيتراته مورد استفاده قرار گيرند توليد هم افزايش پيدا مي‌کند و با رنگ سبزتر و ظاهر مرغوب‌تر به بازار سبزي رونق مي‌دهد. به همين دليل برخي کشاورزان بدون آگاهي درباره چنين عوارضي، براي توليد بيشتر و سريع‌تر از اين تركيب‌ها به طور بي‌رويه استفاده مي‌کنند.
آيا مي‌توان ماده ديگري را جايگزين آن کرد؟
نه! تنها راه اين مساله اين است که اين کودها به صورت کارشناسي استفاده شده و مشتري هم زير نظر کارشناسان و پزشکان، آن را مصرف کند. درست مانند دارويي که اگر زيرنظر پزشک مصرف شود، هيچ اثر سويي ندارد. اما اگر کودهاي شيميايي تحت نظارت کارشناسان ماهر، به اندازه مصرف نشوند، مشکلات فراواني ايجاد خواهند کرد. مصرف بي‌رويه و بدون نظارت اين کودها در تغذيه و حفظ نباتات، سبب توليد محصول ناسالمي مي‌شود. در حالي که در کنار اين کودها به اندازه و با نظارت مي‌توان از کودهاي ارگانيک و کمپوست‌ها استفاده کرد تا هم بافت خاک بهبود پيدا کرده و هم جذب بهتر شود و کشاورزان کمتر مجبور به استفاده از کودهاي نيتراته شوند.
مصرف‌کننده چگونه مي‌تواند تشخيص دهد کدام ميوه و محصول سالم است و کدام ناسالم؟
متاسفانه براي مصرف‌کننده امکان تشخيص خاصي وجود ندارد. تنها کاري که مصرف‌کننده مي‌تواند انجام دهد آن است که هنگام خريد ميوه و سبزي اگر از منبع توليد آن اطلاع ندارد زياد به سراغ ميوه و سبزي‌هايي نرود که سرسبز، تروتازه هستند. گاهي ميوه‌اي خريداري مي‌شود که ظاهر درشتي ندارد اما مي‌تواند سالم‌تر از ميوه‌اي باشد که بسيار درشت، براق و پررنگ است. چون اين ميوه احتمالا سم نخورده و در نتيجه ميوه سالم‌تري است. در كل، مصرف‌کننده نمي‌تواند اين موضوع را تشخيص دهد؛ چرا که با توليدکننده در تماس نيست. برنامه جديد توسعه که سازمان حفظ نباتات در حال انجام آن است، شامل اين موضوع است که در ميادين ميوه و تره‌بار آزمايشگاه‌هاي سنجش باقيمانده سموم بگذارند و باقيمانده نيترات کنترل شود. اگر محصولي بود که تحت استاندارد نبود اين محصول معدوم مي‌شود در حالي که هنوز اين اتفاق نيفتاده است. تنها چيزي که مي‌توان به مصرف‌کنندگان گفت اين است که زياد به دنبال محصولي نباشند که داراي کيفيت‌هاي خيلي بالاست. فراموش نكنيد كه ميوه‌هاي خارجي يا محصولات خيلي شيک و تر و تميز صددرصد سالم نيستند.
آيا پوست‌گيري ميوهها مشکل را حل مي‌کند؟
گاهي وقت‌ها. به‌طور كلي 2 نوع سم استفاده مي‌شود؛ يکي سم‌هاي سيستميک و ديگري سم‌هاي تماسي. سم‌هاي تماسي با شست‌وشو از بين مي‌روند چون روي سطح گياه پاشيده مي‌شوند، روي برگ‌ها و ساقه هستند، طوري که حشرات و آفت‌ها با تماس با آنها از بين مي‌روند و حشره‌کش‌ها يا قارچ‌کش‌ها مثال‌هايي از اين گروه اند. اما برخي از سموم سيستميک هستند و جذب گياه شده داخل شيره نباتي گياه مي‌شوند و در کل گياه انتشار پيدا مي‌کنند. سموم سيستميک با شست‌وشو از بين نمي‌روند. اکثر سمومي که اکنون استفاده مي‌شود سيستميک هستند چون پخش بهتري داخل گياه دارند و آفت هر قسمتي از گياه از بين مي‌رود بنابراين بيشتر مورد استقبال قرار گرفته و مي‌گيرند. بنابراين، اگر سموم سيستميک استفاده شده باشند اين سم داخل بافت گياه پراکنده مي‌شود. اما حقيقت اين است هر سمي که به گياه زده مي‌شود، چه سيستميک و چه تماسي، يک دوره مصرف دارد و از تاريخ استعمال آن براي گياه تا وقتي که زمان برداشت فرا برسد، دوره‌اي وجود دارد که به نام دوره کارنس معروف است. اين دوره از زماني که سم زده مي‌شود تا زماني که سميت از بين مي‌رود و ما مي‌توانيم از محصول استفاده کنيم، ادامه دارد و اگر بخواهيم گياه سالمي را بخوريم بايد دوره کارنس آن گذشته باشد.
پختن ميوه و سبزيجات اين سموم را از بين نمي‌برد؟
تاحدودي اثر دارد. اين سموم مواد شيميايي هستند و حرارت، آنها را تجزيه مي‌کند اما نمي‌توان گفت که با پختن اين مواد، ديگر ميوهها و سبزي‌ها سالم هستند. برخي از سم‌ها حداقل 45 روز دوره کارنس دارند. در صورتي كه از زمان گل دادن تا وقتي ميوه برسد نهايتا 20 تا 25 روز طول مي‌کشد. اگر کشاورزي بخواهد دوره کارنس را رعايت کند بايد حدود 20 روز ديگر صبر کند و عملا نمي‌تواند اين کار را انجام دهد چون بايد 50 درصد محصول را دور بريزد و اين مقرون به صرفه نيست. بنابراين، براي هر گياهي يک دستورالعمل ويژه وجود دارد و كشاورزان بايد مو به مو آنها را رعايت كرده و بر اين اصول نظارت كافي نيز اعمال شود تا به اين ترتيب جامعه اي سالم داشته باشيم.
منبع:www.salamat.com
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}